Ιερά Αγρυπνία στη μνήμη του Αγίου Ελευθερίου στην Τρίπολη

« Ἱερέων ποδήρει κατακοσμούμενος, καὶ αἱμάτων τοῖς ῥείθροις ἐπισταζόμενος, τῶ Δεσπότη σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες, Ἐλευθέριε σοφέ, καθαιρέτα τοῦ Σατάν, διὸ μὴ παύση πρεσβεύων, ὑπὲρ τῶν πίστει τιμώντων, τὴν μακαρίαν σου ἄθλησιν ».  Τὴν Κυριακή 14η  Δεκεμβρίου 2014 καὶ ὥρα 8.30 τὸ βράδυ στόν Ἱερό Ναό Νεομάρτυρος Δημητρίου Τριπόλεως, τελέσθηκε ἱερὰ Ἀγρυπνία, ἐπὶ τῇ μνήμῃ τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Ἐλευθερίου του Ἱερομάρτυρος καί τῆς μητρός αὐτοῦ Ἀνθίας.



Τὴν ἱερὰ Ἀγρυπνία τέλεσε ὁ Αἰδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος  π. Σωτήριος Ἀθανασούλιας, ὁ ὁποῖος κήρυξε τόν θεῖο λόγο, συνεπικουρούμενος καὶ ἀπὸ ἄλλους Κληρικούς.

Πλῆθος ἐνοριτῶν     καὶ  εὐλαβῶν     Χριστιανῶν  προσῆλθαν  στήν  ἱερὰ  αὐτὴ Ἀκολουθία,  τιμῶντες τὸν  ἑορταζόμενο   Ἅγιο  τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος γεννήθηκε στή Ρώμη κατά τόν 2ο αἰ. ἀπό πλούσιους γονεῖς. Ὁ πατέρας του ἦταν ὕπατος τῆς Ρώμης. Ἡ μητέρα του  Ἀνθία («τῆς Εὐανθίας γόνος», στιχηρό Ἑσπερινοῦ) ἔγινε χριστιανή, ἀκούοντας τό κήρυγμα ἀπό μαθητές τοῦ ἀπ. Παύλου. Αὐτή ἀνέλαβε καί τό βάρος τῆς ἀνατροφῆς τοῦ μικροῦ Ἐλευθερίου μετά τόν θάνατο τοῦ πατέρα του, πού συνέβη λίγο καιρό μετά τή γέννησή του. Ἡ Ἀνθία τοῦ ἔδωσε χριστιανική ἀνατροφή καί τόν συνέδεσε μέ τόν ἐπίσκοπό τῆς Ρώμης Ἀνίκητο (155-166). Ὁ ἐπίσκοπος, βλέποντας τήν θερμουργό πίστη καί τήν ἐνάρετη ζωή τοῦ ἐφήβου Ἐλευθέριου, τόν χειροτόνησε διάκονο στά 15 του χρόνια. Στήν ἡλικία τῶν 17 ἐτῶν χειροτόνησε σέ πρεσβύτερο τόν ἀφοσιωμένο στήν ἀποστολή του Ἐλευθέριο καί στήν ἡλικία τῶν 20 ἐτῶν τοῦ ἀνέθεσε τόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς περιοχῆς τοῦ Ἰλλυρικοῦ, σημερινῆς Ἀλβανίας, μέ ἕδρα τήν Αὐλῶνα.

Ἡ χειροτονία τοῦ ἁγίου Ἐλευθερίου, ὅπως γράφει κάποιος βιογράφος του, ἔγινε «κατ’ οἰκονομίαν» Θεοῦ, λόγῳ τῶν μεγάλων ἀρετῶν καί τῆς σοφίας του, μέ τήν ὁποία προσήλκυε στόν Χριστό τούς εἰδωλολάτρες. Ἡ γλυκύτητα τοῦ λόγου του, πού ἐπιβεβαιωνόταν μέ τά πολλά θαύματά του, ἔκανε αὐτούς πού βρίσκονταν στήν πλάνη νά ἀσπαστοῦν τήν χριστιανική ἀλήθεια.

Ὁ ἐχθρός, ὅμως, τῆς σωτηρίας μας διάβολος ἄρχισε τόν πόλεμο ἐναντίον του. Τότε ὁ διώκτης αὐτοκράτορας Ἀδριανός ἔμαθε τή δράση τοῦ Ἁγίου στήν Ἰλλυρία καί ἔστειλε ἕνα στρατηγό του, τόν Φήλικα, νά τόν συλλάβει. Αὐτός ξεκίνησε μέ ἄγριες διαθέσεις. Ἔφτασε στήν Αὐλῶνα, περικύκλωσε τόν ναό πού βρισκόταν ὁ Ἅγιος καί μπῆκε μέ ἀπόφαση νά τόν σύρει ἔξω μέ τή βία. Γοητεύτηκε, ὅμως, ἀπό τή διδασκαλία τοῦ Ἁγίου. Τό ἄγριο βλέμμα τοῦ ἡμέρεψε. Ὁ λύκος ἔγινε πρόβατο. Ὁ διώκτης ἔγινε μαθητής. Πίστεψε στόν Χριστό καί βαπτίστηκε. Ὁ στρατηγός Φήλικας ξεχνᾶ τήν ἐντολή τοῦ αὐτοκράτορα. Ὁ ἅγιος, ὅμως, Ἐλευθέριος, ἀφοῦ τόν προετοίμασε, τόν διέταξε νά ἐκτελέσει τή διαταγή τοῦ αὐτοκράτορα γιά νά μή «ζημιωθεῖ τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον».

Μετά ἀπό λίγες μέρες ἔφτασαν στή Ρώμη καί ὁ Ἅγιος παρουσιάστηκε στόν αὐτοκράτορα. Κατά τή συνήθειά του, ὁ διώκτης στή ἀρχή κολάκευσε τόν Ἅγιο, τοῦ ὑποσχέθηκε πλοῦτο, δόξα καί τιμές καί μετά τόν ἀπείλησε μέ τά φοβερά μαρτύρια, πού θά ἀκολουθοῦσαν ἄν δέν θυσίαζε στούς θεούς. Ὅπως ἦταν φυσικό, ὁ Ἅγιος παρέμεινε ἀκλόνητος στήν πίστη καί παρουσίασε τήν ἀνοησία τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας.

 Ὁ Ἀδριανός τόν ὑπέβαλε στά παρακάτω βασανιστήρια.

α΄. Τόν ἔβαλε σέ πυρακτωμένο κρεβάτι γιά νά ψηθεῖ. Ὁ Θεός, ὅμως, ἔστειλε δροσιά στόν γενναῖο Ὁμολογητή καί ἀνακούφισε τούς πόνους του. Ὅταν διέταξε ὁ αὐτοκράτορας νά πάρουν τόν Ἅγιο ἀπό τό κρεβάτι, νομίζοντάς τον νεκρό, ὁ ἴδιος σηκώθηκε καί ἔψαλλε τό «Ὑψώσω σε, ὁ Θεός μου, ὁ βασιλεύς μου καί εὐλογήσω τό ὄνομά σου». Ἀνέφερε δέ στόν τύραννο ὅτι ἡ σωτηρία του ἔγινε ἀπό τόν μόνο ἀληθινό Θεό καί ὄχι ἀπό τούς δικούς του ψεύτικους θεούς.

β΄. Τόν τοποθέτησε σέ εἰδικό μεγάλο τηγάνι πού εἶχαν γιά τόν βασανισμό τῶν χριστιανῶν. Ἀφοῦ ἔκαψε τό λάδι, ἔβαλαν τόν Ἅγιο μέσα σ’ αὐτό. Πάλι, ὅμως, θαυματούργησε ὁ Θεός. Ἔσβησε τή φωτιά καί κρύωσε τό λάδι, δροσίζοντας μέ τή θεία Χάρη του τόν Ἅγιο.

γ΄. Μεγάλος λέβητας (καζάνι) μέ λίπος, κερί καί πίσσα. Ἀφοῦ μέ δυνατή φωτιά κόχλαζαν τά ὑλικά ἔριξαν μέσα τόν μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἔμεινε ἐντελῶς ἀνέπαφος, ἐλέγχοντας τόν αὐτοκράτορα ὅτι εἶναι σάν τούς λύκους τῆς Ἀραβίας, πού καταδιώκουν τά ἥμερα πρόβατα τοῦ Χριστοῦ.

Τότε πλησίασε τόν αὐτοκράτορα ὁ ἔπαρχος τῆς Ρώμης Κορέμων, ἄνθρωπος σκληρόκαρδος, πολυμήχανος καί εὐφάνταστος στό νά βρίσκει βασανιστήρια, καί τοῦ εἶπε ὅτι θά πείσει τόν Ἐλευθέριο νά ἀρνηθεῖ τήν πίστη του. Κατασκεύασε μιά κάμινο μέ μυτερά σουβλιά γιά νά ρίξει μέσα τόν προσευχόμενο ἀθλητή τοῦ Χριστοῦ, πού παρακαλοῦσε νά ἀξιώσει τούς διῶκτες του νά ἀφήσουν τό ψέμα τῆς εἰδωλολατρίας καί νά γνωρίσουν τήν ἀλήθεια. Καί ὁ Θεός ἄκουσε τή δέησή του. Συνέβη καί πάλι τό θαῦμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως προηγουμένως στόν Φίληκα.

Ὁ Κορέμων φωτίστηκε ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Πλησίασε τόν αὐτοκράτορα καί τοῦ εἶπε: Τί κακό ἔκανε ὁ Ἐλευθέριος καί τόν καταδίκασες σέ τόσο σκληρό θάνατο; Ὁ αὐτοκράτορας ἔμεινε ἔκπληκτος καί ὀργισμένος. Διέταξε νά βάλουν μέσα στό καμίνι μέ τά καρφιά τόν Κορέμωνα, ὁ ὁποῖος φώναξε στόν Ἅγιο νά τόν βοηθήσει μέ τήν προσευχή του. Ὁ Κορέμων μπῆκε καί βγῆκε μέσα στόν κλίβανο χωρίς νά πάθει τίποτε. Ὁ αὐτοκράτορας βλέποντας τήν ἧττα τῶν θεῶν του διέταξε ἀμέσως τόν ἀποκεφαλισμό του. Ἔτσι μέ λίγο κόπο καί σέ μία στιγμή ὁ ἔπαρχος τῆς Ρώμης κέρδισε τήν αἰώνια ζωή μέ τό βάπτισμα τοῦ μαρτυρίου.

Μετά μπῆκε στόν πυρακτωμένο κλίβανο ὁ Ἱερομάρτυρας Ἐλευθέριος. Πάλι ἡ Χάρη καί ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ θαυματούργησε. Ἡ φωτιά ἔσβησε καί τά σουβλερά καρφιά λύγισαν, ὥστε νά μή βλάψουν τό σῶμα του. Ὁ λαός πού παρακολουθοῦσε φώναζε δυνατά: «μέγας ὁ Θεός τῶν χριστιανῶν». Ὁ αὐτοκράτορας ὅμως ἔμεινε ψυχικά τυφλός.

δ΄. Ὁ Ἅγιος στή φυλακή. Ὁ αὐτοκράτορας διέταξε νά φυλακιστεῖ ὁ Ἅγιος στίς σκοτεινές φυλακές τῆς Ρώμης γιά νά πεθάνει ἀπό τήν πεῖνα. Ἐκεῖ ὁ Θεός ἔστελνε τροφή στό Ἅγιο μέ ἕνα περιστέρι.

ε΄. Δεμένος σέ ἀτίθασσα ἄλογα. Ἀφοῦ δέν πέθανε στή φυλακή ἀπό πεῖνα, ὅπως περίμενε ὁ αὐτοκράτορας, ἔδωσε ἐντολή νά τόν δέσουν σέ δυό ἀτίθασσα ἄλογα καί νά τά κεντρίσουν νά τρέχουν δυνατά, ὥστε νά κατακοποῦν οἱ σάρκες τοῦ Ἁγίου καί νά πεθάνει. Ἄγγελος Κυρίου, ὅμως, ἡμέρεψε τά ἄλογα, ἔλυσε τόν Ἅγιο ἀπό τά δεσμά καί τόν ὁδήγησε σέ ἕνα βουνό, στό ὁποῖο ἔμεινε προσευχόμενος. Κάθε φορά πού ὁ Ἅγιος ἔψαλλε δοξολογώντας καί ὑμνώντας τόν Κύριο, μαζεύονταν τά ἀγρίμια τοῦ δάσους καί ἔμεναν ἀκίνητα καί σιωπηλά, σκύβοντας τό κεφάλι τους καί δείχνοντας τό σεβασμό τους.

Στ΄. Τό μαρτυρικό τέλος του. Μερικοί κυνηγοί, πού εἶδαν τόν Ἅγιο στό βουνό, τό ἀνέφεραν στόν αὐτοκράτορα, πού ἔστειλε ἕνα στρατιωτικό ἀπόσπασμα νά τόν συλλάβει. Τά ἄγρια θηρία ὅρμησαν ἐναντίον τῶν στρατιωτῶν. Ὁ Ἅγιος τά διέταξε νά ἠρεμήσουν καί νά γυρίσουν στίς φωλιές τους. Ἀκολούθησε τούς στρατιῶτες διδάσκοντάς τους νά ἀρνηθοῦν τήν πλάνη τους. Μερικοί πίστεψαν.

Ὅταν ἔφτασαν στή Ρώμη, ὁ αὐτοκράτορας εἶχε ἀποφασίσει νά δώσει τέλος στή ζωή τοῦ Μάρτυρα. Ἤθελε ὅμως νά δώσει καί θέαμα στούς Ρωμαίους. «Ἄρτος καί θεάματα» ἦταν ἡ προσφιλής τακτική τῆς τότε ἐποχῆς. Τό ἴδιο δέν γίνεται καί σήμερα; Στή ἀρένα τῆς τηλεόρασης βλέπουμε νά ρίχνονται στά σαρκοβόρα θηρία, πού βρυχῶνται μέ μανία καί διψοῦν γιά ἀνθρώπινο αἷμα καί νά καταδικάζονται μέ κατασκευασμένα στοιχεῖα ἀθῷοι ἄνθρωποι, γιατί πρέπει νά προσφερθεῖ «θέαμα». Τόν «ἄρτον», τίς παχυλές δηλ. ἀμοιβές, τίς ἀπολαμβάνει ὄχι ὁ λαός, ἀλλά οἱ διάφοροι «δαιμόνιοι» (κατάλληλη λέξη! Κατεχόμενοι ἀπό δαιμονικό πνεῦμα) δημοσιογράφοι, οἱ ὁποῖοι, φυσικά, ἐκφράζουν τή φωνή καί τά συμφέροντα τοῦ κυρίου τους.

Ὁδήγησαν τόν ἅγιο Ἐλευθέριο μέσα στήν ἀρένα (στάδιο) καί ἄφησαν στήν ἀρχή μιά πεινασμένη καί ἄγρια λέαινα καί μετά ἕνα λιοντάρι νά τόν κατασπαράξουν. Τά θηρία πλησίασαν σάν ἥμερα ζῷα τόν Ἅγιο καί τοῦ φιλοῦσαν τά πόδια, δείχνοντας τήν ἀγάπη καί τήν συμπάθειά τους («ἔφραξας στόματα λεόντων, εἰς ἡμερότητα αὐτῶν μεταποιήσας τήν ἀγριότητα»). Βλέποντας ὁ αὐτοκράτορας τή συμπεριφορά τῶν λιονταριῶν καί ἀκούοντας τήν ἰαχή τοῦ πλήθους «μέγας ὁ Θεός τῶν χριστιανῶν», διέταξε τόν ἀποκεφαλισμό τοῦ Ὁμολογητῆ τῆς πίστεως μέσα στήν ἀρένα. Μέ τήν ἀποκοπή τῆς κεφαλῆς ἔβαψε ὁ Ἅγιος τήν ἀρχιερατική του στολή μέ τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου («τῆς ἱεραρχίας τήν στολήν ἐφοίνιξας (ἔκανες κόκκινη) ταῖς ροαῖς τῶν αἱμάτων σου», ὅπως ψάλλουμε στό δοξαστικό του Ἑσπερινοῦ). Ὁ σοφός Ἐλευθέριος κοσμημένος μέ τό ἱερατικό ἔνδυμα («ἱερέων ποδήρει κατακοσμούμενος»), πού ἔσταζε ἀπό τό ποτάμι τῶν αἱμάτων του («καί αἱμάτων τοίς ρείθροις ἐπισταζόμενος»), ἔτρεξε εὐτυχισμένος στόν Δεσπότη Χριστό («τῷ Δεσπότῃ σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες»). Ὁ Ἐλευθέριος ὡς ἀδούλωτος στό νοῦ, ἐνῷ ἔβλεπε τά σπαθιά, δέν ὑποδουλωνόταν στήν πλάνη («Ἐλευθέριος, ὡς ἀδουλόνους φύσει, σπάθας θεωρῶν, οὐκ ἐδουλοῦτο πλάνῃ») ὅπως λέει τό δίστιχο τοῦ συναξαρίου.

Τή σκηνή τοῦ μαρτυρίου παρακολουθοῦσε ἡ μητέρα του Ἀνθία. Ἔτρεξε τότε καί ἀγκάλιασε τό ἄψυχο σῶμα τοῦ Μάρτυρα καί τό καταφιλοῦσε («ἠσπάζετο τό γλυκύ τέκνον, ἡ καλῶς γεννησαμένη καί θρεψαμένη»). Ἐκείνη τή στιγμή οἱ ἄσπλαχνοι δήμιοι τήν ἀποκεφάλισαν καί ἔτσι τήν ὁδήγησαν «εἰς οὐρανίους θαλάμους» μαζί μέ τόν υἱό της.

Στή Ἑλλάδα ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος θεωρεῖται βοηθός τῶν ἐγκύων γυναικῶν. Τούς δίνει «καλή λευτεριά». Πολλές γυναῖκες ἐπικαλοῦνται τή βοήθειά του καί ἀκουμποῦν τό εἰκονισματάκι τοῦ Ἁγίου πάνω τους. Ἡ ἀντίληψη αὐτή ἀναφέρεται καί σ’ ἕνα προσόμοιο στιχηρό τῆς ἑορτῆς: «Τῶν ἐπιτόκων γυναίων Πάτερ κηδόμενος, ἐλευθερίαν δίδως, τῷ ναῷ σου φοιτώσαις», δηλ. φροντίζεις, Πάτερ, τίς ἔγκυες γυναῖκες, πού καταφεύγουν στόν ναό σου δίνοντάς του ἐλευθερία.

Σήμερα μαζί μέ τόν ἅγιο Ἐλευθέριο γιορτάζουν καί ἡ μητέρα του Ἀνθία, ὁ ἅγιος Κορέμων ἀλλά καί οἱ δυό δήμιοι πού τόν ἀποκεφάλισαν καί ἀποκεφαλίστηκαν, γιατί πίστεψαν στόν Χριστό.